Zəvvar
Günlərin bir günü yola düzəldi,
Allahın adını gətirib dilə,
Qumlu səhralara üz tutub gəldi.
«Əhmədoğlu, qoca çağında belə
Ağır yola çıxma, bu nə əməlli?
Getmə, düşmən evin xaraba qoyar,
Yelbeyin arvadın əğyar uyar».
-İlahidən gəldi belə bir nida:
«Qalx qorxu-hürküsüz, ay Əhmədoğlu,
Tərk eylə vətəni, - söylədi Xuda, -
Alqış de şənimə, gedəndə yolu,
Elə ki qartallar qalxdı buluda,
Yel əsəndə qumlar kəsdi sağ-solu,
Göz yaşı axıtdı at sahibinə,
Bil ki oradadır Məkkə, Mədinə».
«Sən yalan deyirsən. Təkcə peyğəmbər
Bu qəm dünyasının bir elçisi tək
Eyləyib o uca göylərə səfər,
Dinlərdi Allahı, vəcdə gələrək.
Amma o ucaboy, gənc, gözəl bir ər,
Atı da qaçışda küləkdi, külək.
Sən isə… Başın daz, eşşəyin yağır,
Səndən rəsul çıxar? Dinmə, ay fağır».
Baxmır bu inadkar deyilən sözə,
Acı-acı gülüb yortur irəli,
Əyni-başı cındır, heybədə təzə
Zərli əbası var, bərk sıxır əli
Naxışlı çəliyi – köməkdir dizə
Ona söykənərək yola güc gəlir.
Şiə əmmaməsi başını örtüb,
On lirə parasın başmağa dürtüb.
Dünən çaqqal səsi düşdü dağlara,
Kimsə kölgə kimi şütüdü yoldan,
Bu günsə üç nəfər səfil, avara
Ona altdan-altdan gülürdü yaman.
Amma ki bir kimsə dəyməz zəvvara –
Nə şeytan, nə oğru, nə də ki heyvan:
Nur dolu yuxular ona gecələr
Yəqin ki, lap Ayın özündən gələr.
Hər axşam sanır ki, tezliklə, güman,
Tikanlıq, qanqallıq arxada qalar,
Bəsrəmi, Bağdadmı görünər, haman
Qızıl gümbəzlərdən yollar nur alar,
Günəşin nurundan rəngi allanan
Qırmızı dəniz bir al süfrə salar –
Qırağı mavili, yaşıllı süfrə…
Bir gün də qarışır ötən günlərə…
Əhmədoğlu qoca, yollarsa çətin,
İliyə işləyir gecə dumanı…
Üç məşhur şəhərin birində yəqin
Axşam sərinində huri, qılmanı
Avazla ananda cavan müədzin,
O, başına çəkib cındır əbanı
Küçənin birində düşüb qalacaq,
Üstündə çinarlar layla çalacaq.
Yıxılıb yollar da qalacaq insan,
İlahi ilhamlı ruhunu ancaq
Allahın əmrilə Əzrail, yaman
Böyük bir şövq ilə o an qucaraq,
Mələk, Nəbi, Günəş, Ay üçün olan
Cığırla irəli tez aparacaq.
Qocanın qurbanın qəbul edib həqq,
Odur ki görəcək Məkkəni mütləq.
Перевод стихотворения Николая Гумилёва «Паломник» на азербайджанский язык.
Паломник
Ахмет-Оглы берет свою клюку
И покидает город многолюдный.
Вот он идет по рыхлому песку,
Его движенья медленны и трудны.
— Ахмет, Ахмет, тебе ли, старику,
Пускаться в путь неведомый и чудный?
Твое добро враги возьмут сполна,
Тебе изменит глупая жена. —
«Я этой ночью слышал зов Аллаха,
Аллах сказал мне: — Встань, Ахмет-Оглы,
Забудь про все, иди, не зная страха,
Иди, провозглашая мне хвалы;
Где рыжий вихрь вздымает горы праха,
Где носятся хохлатые орлы,
Где лошадь ржет над трупом бедуина,
Туда иди: там Мекка, там Медина» —
— Ахмет-Оглы, ты лжёшь! Один пророк
Внимал Аллаху, бледный, вдохновенный,
Послом от мира горя и тревог
Он улетал к обители нетленной,
Но он был юн, прекрасен и высок,
И конь его был конь благословенный,
А ты… мы не слыхали о после
Плешивом, на задерганном осле. —
Не слушает, упрям старик суровый,
Идет, кряхтит, и злость в его смешке,
На нем халат изодранный, а новый,
Лиловый, шитый золотом, в мешке;
Подмышкой посох кованый, дубовый,
Удобный даже старческой руке,
Чалма лежит как требуют шииты,
И десять лир в сандалии зашиты.
Вчера шакалы выли под горой,
И чья-то тень текла неуловимо,
Сегодня усмехались меж собой
Три оборванца, проходивших мимо.
Но ни шайтан, ни вор, ни зверь лесной
Смиренного не тронут пилигрима,
И в ночь его, должно быть от луны,
Слетают удивительные сны.
И каждый вечер кажется, что вскоре
Окончится терновник и волчцы,
Как в золотом Багдаде, как в Бассоре
Поднимутся узорные дворцы,
И Красное пылающее Море
Пред ним свои расстелет багрецы,
Волшебство синих и зеленых мелей…
И так идет неделя за неделей.
Он очень стар, Ахмет, а путь суров,
Пронзительны полночные туманы,
Он скоро упадет без сил и слов,
Закутавшись, дрожа, в халат свой рваный,
В одном из тех восточных городов,
Где вечерами шепчутся платаны,
Пока чернобородый муэдзин
Поет стихи про гурию долин.
Он упадет, но дух его бессонный
Аллах недаром дивно окрылил,
Его, как мальчик страстный и влюбленный,
В свои объятья примет Азраил
И поведет тропою, разрешенной
Для демонов, пророков и светил.
Все, что свершить возможно человеку,
Он совершил — и он увидит Мекку.